Ҫурла уйӑхӗн 18-мӗшӗнче Шупашкарта ҫуран ҫӳрекенсене ятарласа каҫмалли вырӑнсенче икӗ хутчен ҫапса хӑварнӑ.
Кӑнтӑрласенче, 12 сехет те 30 минутра, Элкер урамӗнче «Шевроле-Круз» автомобиль 11-мӗш класс ачи ҫине пырса кӗнӗ. Машина рулӗ умӗнче Мари Элти 53 ҫулти арҫын пулнӑ. Шар курнӑ арҫын ача суранланнӑ, ӑна пульницӑна вырттармах тивмен те, анчах тухтӑр пулӑшӑвӗ кирлӗ пулса тухнӑ.
Трактор тӑвакансен проспектӗнче ирхи 9 сехетре 31 ҫулти хӗрарӑм ҫине машина пырса кӗнӗ. Шар курнӑскере пульницӑна илсе кайнӑ. Тухтӑрсем пулӑшнӑ хыҫҫӑн хӗрарӑма килне янӑ. «Лада-Гранта» автомобиле Шупашкарта пурӑнакан 63 ҫулти арҫын тытса пынӑ.
Пӑтӑрмаха ҫакланнӑ водительсем иккӗшӗ те урах пулнӑ.
Чӑваш Ен Сӗнтӗрвӑрри районӗнчи Шуршӑлти Андриян Николаев лётчик-космонавтӑн мемориал комплексӗ ҫинчен Раҫҫейри турооператорсем те пӗлме тытӑнӗҫ.
Ҫурла уйӑхӗн 17-18-мӗшӗсенче Чулхулара «Раҫҫейӗн музей маршручӗсем» проектпа тишкерӳ тата презентаципе мероприятийӗсем иртеҫҫӗ.
РФ Культура министерстви йӗркеленӗ мероприятие Раҫҫейӗн 6 федераци округӗнчи 12 регионта (Тӗмен, Кемӗр, Мускав, Ростов, Ярославль, Мурманск, Ленинград, Чулхула облаҫӗсенче, Пушкӑртстанра, Мари Элта, Краснодар крайӗнче, Питӗрте) иртеҫҫӗ, Питӗрте пӗтӗмлетӗҫ.
Асӑннӑ форума Чӑваш Енӗн культура министрӗн ҫумӗ Георгий Богуславский тата Шуршӑлти А.Г. Николаев лётчик-космонавтӑн мемориал комплексӗн директорӗ Александр Тукмаков хутшӑнаҫҫӗ.
Муркаш районӗнче ӳсӗр ҫамрӑк арҫын икӗ йӗрке хуралҫисене хирӗҫ тӑнине Чӑваш халӑх сайчӗ пӗлтернӗччӗ.
Аса илтерер: утӑ уйӑхӗн 29-мӗшӗнче Муркаш районӗнчи Токшик ялӗ тӗлӗнче 29 ҫулти водитель водитель тытса пыракан машинӑна чарнӑ. Ҫавӑн чухне ҫав этем ҫул-йӗр хӑрушсӑрлӑхӗн патшалӑх службин инспекторне тата патрульпе пост службин инспекторне бензинпа сапнӑ, унтан зажигалка ҫутнӑ. Пакунлисенчен пӗрин ӳчӗ 50 процент ытла пиҫсе кайнӑ. Усал шухӑшлӑ водитель вырӑнтан тапса сикнӗ.
Халӗ ҫав ҫамрӑка тӑван тӑрӑхӗнче — Мари Элта — тытса чарнӑ. Вӑл тусӗ патӗнче пулнӑ. Судпа темиҫе хутчен те явап тытнӑскер айӑпне тунман.
Пирӗн ҫӗршывра чи лайӑх ҫулсемлӗ регионсен рейтингне йӗркеленӗ.
Вӑл енӗпе Мускав хули малта пырать, унта регионти тата вырӑнти пӗлтерӗшлӗ паха ҫулсен хисепӗ — 97,5 процент. Ханты-Манси автономи округӗнче ҫав цифра — 87,1 процент, Краснодар крайӗнче — 84,5 процент, Ингушетинче — 82,2 процент, Челепир облаҫӗнче — 81,4 процент.
Аутсайдерсем ҫаксем: Архангельск облаҫӗ — 10,3%, Киров облаҫӗ — 22%, Алтай Республики — 23,8%, Мари Эл — 24,4%, Ненецк автономи округӗ — 27,7%.
Чӑваш наци ӑслӑлӑх тата ӳнер академийӗн пайташӗсем Мари Элӑн Туҫи Мари районӗнче пулнӑ. Вӑл тӑрӑхра, академи членӗ пулнӑ май, Чӑваш республикин вӗренӳ институчӗн наци аталанӑвӗн центрӗн ӑслӑлӑх ӗҫченӗ Юрий Виноградов доцент та пулса курнӑ.
Экскурсире пулнисем туҫи марисен, Вырӑс патшалӑхӗн историйӗпе ҫыхӑннӑ палӑксемпе паллашнӑ. Туҫи марисем хӑйсен турханӗсен, ҫӗрпӗвӗсен, халӑх сӑмахлӑхӗнче асӑнакан паттӑрӗсен ячӗсене манмаҫҫӗ иккен ‒ вӗсене халалласа нумай-нумай палӑк лартнӑ. Акпарс паттӑра асӑнса лартни, сӑмахран, пысӑк тата туслӑ пурӑнма чӗнет.
Автобус, тӗпрен илсен, хӑй вӑхӑтӗнче Хурӑнлӑ ҫул иртнӗ вырӑн тӑрӑх кайса килнӗ. Чулхула кӗпӗрнипе Хусан кӗпӗрни хӑй вӑхӑтӗнче чикӗленнӗ вырӑнта, ҫуллӗ тӗмеске ҫине чикӗ юпине купаласа лартнӑ. Вӑл юпана ӗлӗкхи пек пултӑр тесе ҫӗнетсе ҫӗкленӗ. Юнашарах ‒ Александр Пушкин поэт Ӗренпура кайнӑ Хурӑнлӑ ҫул вырӑнӗ...
Чӑваш Ен Правительстви тӑван республикӑмӑрпа Тутарстан чиккисен вырӑнне палӑртма йышӑннӑ. Ун пек документ Куҫман пурлӑхӑн пӗрлехи патшалӑх реестрне сведенисем кӗртме кирлӗ.
Ятарлӑ килӗшӗве 2020 ҫулхи раштав уйӑхӗнче иртнӗ ӗҫ ушкӑнӗн ларӑвӗнче ҫирӗплетнӗ. Республика Элтеперӗ Олег Николаев пӗлтернӗ тӑрӑх, регионсен чикӗ пирки ӑнланманлӑх ҫук.
Чӑваш Ен федерацин пилӗк субъекчӗпе чикӗленет. Тутарстанпа пирӗн республика хушшинчи чикӗ чи вӑрӑмми — 552 км. Мари Элпа Чӑваш Ен чикки — 253 км, Чулхула облаҫӗпе — 222 км, Чӗмпӗр облаҫӗпе — 111 км, Мордва Республикипе — 91 км. Чулхула, Чӗмпӗр облаҫӗсемпе тата Мордва Республиксемпе чиккисене палӑртса кадастр учётӗнче ҫырса хунӑ ӗнтӗ. Халӗ Мари Элпа чикке палӑртасси тӑрса юлнӑ.
Ҫу уйӑхӗн 19-21-мӗшӗсенче Саранскра Атӑл тата Урал тӑрӑхӗнчи композиторсен Пӗтӗм Раҫҫейри XXXI фестивалӗ иртнӗ.
Ҫулсерен йӗркелекен культура мероприятине эпир маларах асӑннӑ тӑрӑхсенчи регионсен тӗп хулисенче черетлентерсе ирттереҫҫӗ. Ӑна унчченхи ҫулсенче Пушкӑртстанӑн, Мари Элӑн, Тутарстанӑн, Удмурт Республикин тӗп хулисенче йӗркеленӗ.
Шучӗпе XXXI хутчен иртнӗ фестиваль программи хор музыкин, халӑх инструменчӗсен музыкин, камера музыкин концерчӗсенчен тӑнӑ. «Фольклор тата композитор» концерт та, «Мордовская легенда» балет-юмах та кӑтартнӑ, ӑсталӑх лаҫҫи те ӗҫленӗ. Фествиале Чӑваш Енри ӑстасем те хутшӑннӑ.
Паян харӑсах тӑватӑ регион пуҫлӑхӗ — Мари Эл Пуҫлӑхӗ, Томск облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ, Киров облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ, Сарӑту облаҫӗн кӗпернаттӑрӗ — отставкӑна кайни пирки пӗлтернӗ. Ҫавӑн пекех тепӗр кӗпернаттӑр, Кисан облаҫӗн ертӳҫи Николай Любимов малашнехи суйлава хӑйӗн кандидатурине тӑранманни пирки пӗлтернӗ.
Мари Эл Пуҫлӑхӗ Александр Евстифеев кӳршӗллӗ республикӑн ертӳҫӗ пуканне 2017 ҫулхи акан 6-мӗшӗнче йышӑннӑччӗ. Ун чухне вӑл республика ертӳҫин тивӗҫне вӑхӑтлӑх пурнӑҫланӑ. Суйлав иртнӗ хыҫҫӑн, авӑнӑн 21-мӗшӗнче, вӑл ҫак вырӑна туллин йышӑннӑ.
Томск облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ Сергей Жвачкин ҫак пукана 2012 ҫулхи нарӑс уйӑхӗнче йышӑннӑ, ҫапла май облаҫе вӑл 10 ҫул ытла ертсе пынӑ.
Сарӑту облаҫӗн Кӗпернаттӑрӗ Валерий Радеев та хӑйӗн тӑрӑхне 10 ҫул ытла ертсе пынӑ: 2012 ҫулхи пушӑн 23-мӗшӗнче ӑна вӑхӑтлӑха лартнӑ, ака уйӑхйӗн 5-мӗшӗнче Сарӑту Облаҫ Думи ӑна ҫак вырӑнта ҫирӗплетнӗ. 2017 ҫулта вӑл облаҫӗн Кӗпернаттӑр тивӗҫне пӗр хушӑ вӑхӑтлӑр туса пынӑ: пушӑн 17-мӗшӗнче отставкӑна кайса аван уйӑхӗн 21-мӗшӗнче суйлавра ҫӗнтериччен.
Киров облаҫӗн ертӳҫи 2017 ҫултанпа Кӗпернаттӑр. Кунта ӑна Никита Белыха сӗтев илнӗшӗн арестленӗ хыҫҫӑн лартнӑччӗ.
Хӗлле Мари Элти Тинӗс куҫӗнче шыв пӗтни, ҫиелти пӑр катӑлса аялалла ӳкни пирки хыпарланӑччӗ. Ун чухне специалистсем кӳлле тек нихҫан та шыв тулмасан та пултарассине пӗлтернӗччӗ.
Мари Элтен лайӑх хыпар ҫитнӗ. Тинӗс куҫне шыв тулма пуҫланӑ, шыв шӑкӑртатнӑ сасӑ илтӗнет. Вӑл ҫӑлкуҫсенчен стена тӑрӑх юхать.
Хальлӗхе шыв 5 метр таран тулнӑ. Шыв тӗсӗ те унчченхи пекех тӗслӗ пулма пуҫланӑ. Вырӑнти халӑх Тинӗс куҫӗ хӑйӗн илемӗпе савӑнтарма пуҫласса шанать.
Пӗлтӗрхи раштав уйӑхӗнче пирӗн республикӑра вӑтам шалу виҫи (ку вӑл налуксем тытӑннине шута илмесен) 48 пин те 8 тенкӗпе танлашнӑ. Асӑннӑ сумма 2020 ҫулхи раштав уйӑхӗнчинчен 16,4 процент пысӑкрах, 2021 ҫулхи чӳк уйӑхӗнчинчен — 29,8 процент.
Чӑвашстата ӗненсен, 48 пин тенкӗ — республикӑшӑн рекордла кӑтарту. Унчченхи рекорд 2020 ҫулхи раштав уйӑхӗнче пулнӑ. Ун чухне ҫав хисеп 41 пин те 331 тенкӗ пулнӑ.
Раштав уйӑхӗнчи шалу виҫипе Чӑваш Ен Мари Эл, Мордва тата Удмурт республикисенчен, Киров, Пенза тата Чӗмпӗр облаҫӗсенчен иртнӗ. Ҫулталӑкӑн юлашки уйӑхӗнче чылай ҫӗрте преми панине палӑртмалла.
Пӗлтӗрхи кӑрлач-раштав уйӑхсенче вӑтам шалу виҫи 35 пин те 530 тенкӗпе танлашнӑ. Ку енӗпе эпир Мордва Республикинчен (унта уйӑхри вӑтам шалу виҫи — 34 441 тенкӗ) тата Мари Элтан (35 502 тенкӗ) иртнӗ.
+5.3 °C